بارت‌خوانی: متن خوانا/متن نویسا


کتاب s/z رولان بارت که در سال 1970 منتشر شد، خوانش دقیق و مفصلی از داستان کوتاه بالزاک به نام «سارازین» ارائه می‌کند اما در کنار نقد عملی و تحلیل اثر، بارت در این کتاب نظریه‌ی جذاب دیگری درباره ماهیت نوشتار ارائه می‌کند. چنان‌که از اصل کلمه فرانسوی نوشتار برمی‌آید، نوشتار کنش و فرایندی از پیش پایان نایافته است (روح باختین شاد باد!). اما بارت اینجا بین دو نوع متن تمایز قایل می‌شود: متنِ خوانا (lisible) و متنِ نویسا(scriptible) .
«متن نویسا» متنی متکثر است چون زبان بی‌پایان است و بنابراین، در آن ایدئولوژی – اینکه یک معنا بتواند بر معناهای دیگر غالب شود – به شکلی فسخ می‌شود. در چنین متنی ساختار مشخص و تمام‌شده نیست، و خواننده هم دیگر مصرف‌کننده‌ی متن نیست، چون خود او در جست‌وجوی معنا به تولیدکننده‎ی متن تبدیل می‌شود. بنابراین متن نویسا دیگر شئ یا کالایی نیست که در کتاب‌فروشی دنبالش بگردیم و بخریم، بلکه همه‌ی آن متن‌هایی است که خواننده در تقلای فهمیدنِ متن تولید کرده است. این ما را یادِ رمان‌های جویس می‌اندازد، و نمایش‌های شکسپیر، و شاید حتی «بوف کور». «متن خوانا» درست نقطه‌ی مقابل آن قرار دارد، کالایی است تمام‌شده، مصرف شدنی و درنتیجه تاریخ مصرف‌دار، که می‌خریم و تمام می‌کنیم و دیگر به آن برنمی‌گردیم. حجم قابل توجهی از کتاب‌های داستانی بازار اینجا جا می‌گیرند، مگر نه؟


یادداشت‌هایی برای پرودیالوگ

Related

بارت و کلژ دو فرانس

یکی از مهم‌ترین علت‌های چرخش علوم انسانی و پدیدار شدن غول‌های نظریه انتقادی فرانسوی بعد از دهه‌ی شصت، تغییر نگاه…

بارت‌خوانی: فیزیک و متافیزیکِ هنر

مقاله‌ی معروف «دیدرو، برشت، آیزنشتاین» نمونه‌ی جذابی از شعبده‌بازی‌های نوشتاری/انتقادی رولان بارت است، كه سه دیدگاه متفاوت را به هنر…

در غیاب پدر

رمان «آناتومی افسردگی» دست‌کم در عنوان بدعت چندانی ندارد، که برعکس، شاید بتوان آن را بازی آگاهانه‌ای با سنت آناتومی‌نویسی‌های…

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.