-
کلام و تصویر از مقابله تا مکالمه: درآمدی بر نظریه‌ی دومتنیّتِ لورن ج. کوئیسترا
- نویسنده: فرزانه دوستی
- منتشرشده در «نقدنامه هنر: ویژه نامه نقد بینامتنی هنر»، انتشارات خانه هنرمندان ایران: شماره دوم، بهار 91
چکیده
سابقه‌ی ارتباط تصویر و کلام به یونان باستان و آن مثل معروف بازمی‌گردد که «شعر، تصویری گویا و تصویر شعری بی‌صداست». با این وجود تصویر و کلام همواره در رابطه‌ای تقابلی ارزشی و بسته به گفتمان غالب هر دوران، یکی بر دیگری ترجیح داده می‌شدند. داوینچیِ نقاش تصویر را «دختِ مشروع طبیعت» و مصنوع آفریدگار و برتر می‌دانست، حالی که به زعم لسینگ نقاشی محصور به حدود نمایش بصری خود است و به پای آزادی تخیل شعری نمی‌رسد. با وجود تلاش‌های نظریه‌پردازان تصویری و کلامی در مقایسه و تبیین روابط میان دو متن کمتر کسی به بررسی مشخص جریان بینامتنی این دو رسانه در کنار یکدیگر و در پدیده‌ی نه‌چندان تازه‌ی «کتاب مصور» پرداخته است، شکلی که مرزهای کلام و تصویر را در هم می‌آمیزد و این دو رسانه را به گفتگویی درونی‌تر با هم می‌نشاند. پژوهشگر معاصر لورن ج. کوئیسترا با وقوف به عدم تعین ژانری در کتاب مصور که آن را «نوشته‌‌تصویر» می‌نامد، و استفاده از منطق گفتگویی باختین به بررسی رابطه تعاملی کلام و تصویر در کتاب‌های مصور اواخر قرن نوزدهم که دوران طلایی کتاب‌سازی است می‌پردازد. وی با طرح نظریه دومتنیت در بستر اجتماعی شکل‌گیری آن به کشف و تعریف پنج نوع رابطه بین نوشته و تصویر نایل می‌شود. این مقاله درصدد معرفی نظریه دومتنی و محدودیت‌ها و ظرفیت‌های این نوع خوانش بینامتنی است.
خرید و دانلود کتاب از سایت فیدیبو
